İnanç Yapısı
Tespit Edilen Çeşitli İnanış ve Uygulamalar
Halk inançlarında inançların doğası gereği olarak hayatın doğum, evlilik ve ölümle ilgili inanç ve uygulamaları büyük ölçüde iç içe geçmiştir. Esasen şu bir gerçektir ki, halk inançları teknoloji, aydınlanma ve sair kültürel etkileşimler sonucu büyük ölçüde baskı altındadır ve onları çok kere sadece sözlü kültürden hareketle izleyebilmek mümkündür (Kalafat, 1999).
Artvin yöresinde tespit edilmiş bazı inanışlar:
Çocukların sarılık hastalığına yakalanmaması için çocuğa sarı, annesine kırmızı kurdele bağlanır.
Çocuğun saçının seyrek olmaması için doğduktan bir yıl boyunca saçı taranmaz.
Bebeğin yanından ayrılan misafir giydiği kıyafetlerde, küçük bir iplik, tüy vs bebeğin üstüne bırakırsa uykusu kaçmaz. Bebeğin üstünden bir şey alınırsa uykusu kaçar şeklinde yorumlanır.
Aç ve elini yüzünü yıkamadan dışarı çıkan kişinin baykuş ötüşünü duyması o yılın iyi geçmeyeceği anlamında yorumlanır.
Kargaların evin etrafında ötmesi kara bir haber getirir.
Yerde uzanan bir çocuğun üstünden atlanılırsa çocuğun gelişemeyeceğine yorumlanır.
Yılbaşında eve ilk gelen misafirin uğuru yılın uğurlu geçip geçmeyeceğini etkiler.
Komşuya verilen sütün içine küçük bir kömür parçası atılır, verilen yumurtanın üstü kömürle çizilirse nazar değmeyeceğine inanılırdı.
Mezarlığı parmakla işaret edip gösterilirse kötü ruhlarca cezalandırılacağına inanılırdı.
Yere düşen ekmek parçası ve hamur yoğururken hamur teknesinden dışarı hamur sıçrarsa eve aç bir misafirin geleceğine yorumlanırdı.
Yürümekte güçlük çeken çocukların bacaklarına üç gün boyunca yumurta akı sürülür.
Artvin’de ceviz ağacı diken kimse, ağacın büyüyüp kendi kalınlığına geldiğinde öleceğine inanılır. Ardanuç’ta ise gül diken gülmez diye gençlere gül ağacı diktirilmez.
Yılbaşı akşamı, her evde puğaça ya da katmer yapılır. İçine para, mısır, fasulye, buğday gibi şeyler koyulur. Bunlar, yerken kime çıkarsa onun yeni yılda çok şanslı, kısmetli olacağına inanılır. Katmerin içine, değişik adlar verilen (kısmet, devlet, akıllı, deli) düğmeler de koyulur. Çıkan kişilere, düğmelerle ilgili olarak, "yılın devletlisi, delisi, akıllısı" denir, eğlenilir.
Doğa olayları ile ilgili gelişmiş inançlar:
Eski hesap ile (rumi takvime göre) nisan ayının beşinci günü halk dilinde abrilin beşi denir. Günümüzdeki takvimde Nisanın 18.günüdür. Bu günün Kış aylarından bile soğuk olacağına inanılır ve şu şekilde ifade edilir.
Korkma zemherinin kışından
Kork abrilin beşinden
Öküzü ayırır eşinden
Kuzgunu doyurur leşinden
Hıdırellez günü sabahında olması istenen dileğin bir kâğıda yazılarak gül dalına asılması ya da dibine gömülmesi halinde o yıl içerisinde dileğin gerçekleşeceğine inanılır.
Yılbaşı gecesi ineklerin kuyrukları birbirine bağlanır. Hayvancılığın çok önemli olduğu bu dağlık sahada ineklerin birbirinden ayrılmayacağı, uzaklaşmayacağına inanılır.
Sağ el kaşınırsa para gelir.
Eşiğe oturunca borçlular gelir.
Yolcu gittikten sonra evi süpürmek uğursuzluk getirir.
İki kolun göğüs hizasında toplanması uğursuzluk getirir.
Hamur yoğrulurken tekneden hamur sıçrarsa eve aç olan misafir gelir.
Yıldız kaydığında bir kişinin öldüğüne inanılır.
Sıcak ekmek bıçakla kesilmez, kesilirse evin bereketi kaçar.
Kargalar ötüşüyorsa kara haber alınacaktır.
Hıçkırık tutan kişi başkası tarafından sözü ediliyordur.
Elden ele bıçak ya da makas verilirse kavga çıkar.
Guguk kuşu yakın bir yerde öterse yağmur yağar.
Nisan yağmurunda saçın ıslanması saçı uzatır.
Gece evin dışına bir şey atılmaz, dökülmez.
Türbe, yatır, ziyaret yerleri
İl genelinde pek çok ziyaret yerleri ve türbe bulunmaktadır. Hemen hemen her köyde insanların inanışında yer eden mekân ve uygulamalar bulunmaktadır.
Camandar Baba Türbesi: Ardanuç ilçesinde Camandar Baba Türbesi ve Anza Ziyareti bulunmaktadır. Camandar Efendi türbesi Peynirli köyü sınırları içinde yer almaktadır. Köyden geçen derenin yan tarafında mezarı bulunduğu aktarılmıştır. Bu yerler kutsal sayılarak kurban kesme ve ibadet etme gibi etkinlikler yapılmaktadır. Anza Ziyareti, Ardanuç ilçesinin Yolüstü Köyü’nün batısında Anza adı verilen tepelik alanda yer almaktadır. Anza mevkiinin güney yamaçlarında çeşitli kalıntılar bulunmaktadır.
Güngörmez Suyu: Yusufeli ilçesinin Peterek (Çevreli) köyü, Taşkıran, Tekkale köyleri arasındaki Güngörmez Dağı’nın tepesindeki taşlık bir alandan çıkan Güngörmez suyu akşam güneş battıktan sonra akmaya başlar, gün aydınlanmaya başladıkça sularıçekilir ve tamamen kurur. Güngörmez suyu bu durumdan ötürü kutlu sayılır ve belli zamanlarda ziyaret edilerek adaklar adanır, kurbanlar kesilir.