SANTA YERLEŞİMİ

  • Türü: Karma Sit
  • İli: Gümüşhane
  • İlçesi: Merkez

Genel Tanım

Santa Yerleşimi, yaygın bilinen adıyla Santa Harabeleri, Gümüşhane Merkez ilçesine bağlı Dumanlı Köyü’nde yer almaktadır. Yerleşim alanı, 17. yüzyılda iskân edildiği bilinen eski bir Rum yerleşimidir. Ortalama 1.600-1.700 metre yükselti kuşağında bulunan yerleşim alanı, Piştovlu, Binatlı, İşhanlı, Terzili, Çakallı, Zurnacılı ve Çinganlı olmak üzere 7 mahalleden oluşmaktadır. En az birer adet tarihi kilise binasının bu mahallelerde, bir kısmı günümüze sağlam ulaşan, tek katlı, taş malzemeden yığma yapım sistemiyle inşa edilmiş pek çok konut bulunmaktadır. Ayrıca bu mahallelerde çeşme, okul gibi tescili ve tescilsiz tarihi yapılar da bulunmaktadır. Yerleşim alanı, mübadele anlaşması gereği yaşanan göçle birlikte eski önemini kaybetmiştir. Arkeolojik Sit Alanı ve Doğal Sit Alanı olarak korunan Santa, günümüzde daha çok mevsimlik olarak kullanılan bir yayla yerleşmesi özelliğindedir. Tespit ve tescili yapılan anıtların yanı sıra tescili yapılmayan tarihi yapıların da bulunduğu Santa, tarihi yapıları, doğası, konumu ve günümüzdeki geleneksel yaşam şekli ile Doğu Karadeniz’deki kültürel miras kaynaklarından birisidir. Yerleşim adının Luwice’de kutsal anlamına gelen Sanda kelimesinden geldiği ileri sürülmektedir. Korunaklı konumu, su kaynakları ve üretime elverişli toprakları Santa’nın kurulmasına ve gelişmesine zemin hazırlayan temel coğrafi faktörlerdir. Bunun yanı sıra, Santa Yerleşimi, Bayburt-Trabzon arasındaki tarihi İpek Yolu’nun Taşköprü-Sümela-Maçka arasındaki güzergâhını da kontrol altında tutan stratejik bir konuma sahiptir. Santa’nın nüfusu 17. ve 18. yüzyıllarda nüfusu yoğunlaşmış ve en parlak dönemini 19. yüzyılda yaşamıştır. Bu yüzyılda yaklaşık 5.000 kişinin (yaklaşık 1053 hane) yaşadığı tahmin edilen Santa’da, halkın tamamına yakını Hıristiyan Ortodokslardan oluşmaktaydı. Yerleşim alanında mahallelere dağılmış şekilde bulunan kiliselerin, mimari özelliklerine göre, 1860-1870 yıllarında yapıldıkları tahmin edilmektedir. Çoğu bakımsız ve harap durumda olan kiliselerin için en iyi korunanı Binatlı Mahallesi’nde bulunmaktadır.
Genel Bilgiler
  • Türü:
  • Envanter Adı: SANTA YERLEŞİMİ
  • Envanter Kodu: TR.SIT.29.028.114
Konum Bilgileri
  • İl: Gümüşhane
  • İlçe: Merkez
  • Mahalle / Köy:Dumanlı Köyü
  • Koordinatları: 40.6536 , 39.8003