ORDU HALK KÜLTÜRÜ

Beşeri Durum ve Ekonomi

İnsan topluluklarının geleneksel kültürlerini yaşattıkları ve canlı tutabildikleri yerleşim birimleri daha çok kırsal alanlardır. Çağımızda hızlı kentleşme tek tip tüketim kültürünün ve yaşam biçimini öne çıkardığından yerel ve geleneksel değerler kentsel alanlarda neredeyse kaybolmaya yüz tutmuştur. Halk kültürüne dair doneleri canlı şekilde görebileceğimiz mekânlar kır-köy yerleşimleridir. Ordu ili genelinde köyler sürekli şekilde nüfus kaybetmekte, yöre insanı yerleşim yeri olarak tercihini özellikle büyük şehirlerden yana kullanmakta ve Ordu köylerinden başka kentlere ve Ordu şehir merkezine ciddi bir göç süreci yaşanmaktadır. Kırsal nüfus oranının azalması ve kentsel nüfusun artmasıyla şehirlere akın eden insanlar kırsalda yaşattıkları değerlerin pek azını kentsel alanlara taşıyabilmişlerdir. Halk kültürünün aşınması sadece köyden kente göçle olmamış dünya genelinde yaşanan modernleşme, küreselleşme, bilgi ve ulaşım-iletişim teknolojilerinin gelişmesi sonucu köylerde oturan insanlar da pek çok modern alışkanlık ve değeri kırsal alanda sahiplenir hale gelmiştir. Bu süreçte kentteki pek çok alışkanlık köylere taşınmış eskiye ait gelenekler ve değerler arka plana atılır olmuştur. Somut bir örnek vermek gerekirse sohbet kültürünün yerini internet ve uydu yayını alınca maniler, fıkralar, türküler, hikâyeler ve sözlü kültür unutuluvermiştir.

Nüfus Hareketleri

1455’te Ordu bölgesinin nüfusu 6651 Müslüman, 526 Hıristiyan-Rum aileden ibaretti. Gayri müslim nüfus, dışarıdan gelen göçlerle desteklenerek varlığını Cumhuriyet’in başlarına kadar korudu. Ordu bölgesinin tahminî toplam nüfusu XV. yüzyılın ikinci yarısında 28-36.000 arasında iken XVI. yüzyılda 54-70.000 dolayına çıkmıştı. XVII. yüzyılın ilk çeyreğinde 72.000 civarında nüfusu vardı. XIX. yüzyılın ikinci yarısında 1870’lerde Bucak kazasında yani Ordu’da 2541 Müslüman, 535 Rum ve 398 Ermeni hânesi mevcuttu (İslam Ansiklopedisi, cilt 33, 2007: 367-370). Merkez nahiyenin nüfusu 1891’de 32.096, kazanın nüfusu 97.794 idi. 1895’te toplam nüfus 80.333 Türk, 10.443 Rum, 7583 Ermeni ve 288 Protestan olmak üzere 98.647 kişi idi.” Cumhuriyet dönemine gelindiğinde örneğin 1927 verilerine göre Ordu 1895 yılına göre neredeyse %200 büyümüş, nüfus 201.302’ye ulaşmıştır. Aşağıdaki tabloda Ordu’nun Cumhuriyet dönemindeki nüfus verileri görülmektedir.

Tablo: Cumhuriyet Döneminde Ordu Nüfusunun Gelişimi

SAYIM YILI	TOPLAM NÜFUS	ŞEHİR NÜFUSU	%	KIR NÜFUSU	%
1927	201.302	16.156	08,03	185.146	91,97
1935	283.054	20.342	07,19	262.712	92,81
1940	305.017	24.334	07,98	280.683	92,02
1945	333.008	27.056	08,12	305.952	91,88
1950	373.028	32.922	08,83	340.106	91,17
1955	407.687	39.655	09,73	368.032	90,27
1960	469.379	58.134	12,39	411.245	87,61
1965	543.863	83.585	15,37	460.278	84,63
1970	608.721	118.041	19,39	490.680	80,61
1975	664.290	148.737	22,39	515.553	77,61
1980	713.535	169.820	23,80	543.715	76,20
1985	763.857	220.067	28,81	543.790	71,19
1990	830.105	336.820	40,58	493.285	59,42
2000	887.765	416.631	46,93	471.134	53,07

Kaynak: TÜİK

2007 ile 2017 yılları arasında Ordu nüfusu kâh artan kâh azalan bir seyirle toplamda 700 binler civarında bir rakama ulaşmış bulunmaktadır.

Ordu ili idari yapısında 2013 yılı önemli bir dönüm noktasıdır. İl, 22.03.2013 tarih ve 28595 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan 6447 sayılı kanun ile büyükşehir olmuştur (Ordu Çevre Durum Raporu, 2016).  

Ordu’nun nüfusunun %63,9’u merkez dâhil kıyıdaki 5 ilçede yaşamaktadır. Kıyı ilçelerin yıllara göre nüfusunun artması, dağlık bir topografyaya sahip iç kesimdekilerinde azalması ilçeler arası iç kesimlerden kıyıya doğru bir göç hareketi olduğunu göstermektedir (Ordu Yatırım Destek Tanıtım Stratejisi Raporu, 2016: 2). İstanbul, Samsun, Ankara ve Kocaeli en çok göç hareketinin gerçekleştiği iller olarak gurbet nüfus potansiyeli açısından önem teşkil etmektedir.

Ordu, bölge genelinden farklı olarak genç bağımlılık oranı yüksek bir ildir. Yaşlı bağımlılık oranında merkez ilçenin değerinin en düşük olması, yaşlı nüfusun daha çok ilçelerde yaşadığını, çalışabilir nüfusun ise daha çok merkez ilçede ikamet ettiğini göstermektedir (Ordu Yatırım Destek Tanıtım Stratejisi Raporu, 2016: 2).

Ordu Şehri’nde de tüm Türkiye’de olduğu gibi iş gücü göçü, mevsimlik iş gücü göçleri, zorunlu ve gönüllü göçler, aşamalı ve uzun mesafeli göçler görülebilmektedir. Şehirlerin çekici yanları; iş imkânları, eğitim ve sağlık imkânları gibi unsurlarda göçlerin nedenlerini oluşturur.

Ordu Şehri, tarihin çeşitii dönemlerinde de göç almıştır. Osmanlı-Rus Savaşı sonrası (1877-78) işgal edilen doğu illerinden Ordu’ya göçler yapılmıştır. Ayrıca ticaret yapmak amacıyla Ordu’ya göç edenler olmuştur. I. Dünya Savaşı’nın sürdüğü yıllarda da Ordu’ya gelip yerleşenler olmuştur. Ancak bunlar azdır (Gürsoy, 1998: 108).  Milli Mücadele sonrasında Ordu Şehri’nde yaşayan Rum ve Ermeniler ise şehri terk ederek dış göç yapmışlardır.

Yüzey şekillerinin etkisi ile Ordu yöresinde kırsal nüfus ve yerleşmelerin dağılışında bazı özellikler dikkati çekmektedir. Kuzeye bakan yamaçlar üzerinde bulunan ve birlikte bir köyü oluşturan meskenler birbirinden oldukça uzakta ve dağınık olarak yer almaktadırlar (Yılmaz, 2005: 253-278). Yaylalara çıkıldığında obalar şeklinde kısmen bir araya toplanan nüfus ve yerleşmeler, güneye bakan yamaçlara geçildiğinde belirgin olarak toplu bir karakter gösterirler.

Günümüzde Ordu Nüfusu

Ordu nüfusu 2017 yılı rakamlarına göre 742.341'dir. Bu nüfus, 371.061 erkek ve 371.280 kadından oluşmaktadır. Yüzde olarak ise: % 49,99 erkek, % 50,01 kadındır. Ordu nüfusu bir önceki yıla göre % 1.10 oranında ve 8.247 kişi azalmıştır. 2007 ile 2017 yılları arasında Ordu nüfusu aşağıdaki tabloda da görüleceği üzere dalgalı bir grafik izlemiştir.

Tablo: Son On Yılda Ordu İl Nüfusu

Yıl	Ordu Nüfusu	Erkek Nüfusu	Kadın Nüfusu
2017	742.341	371.061	371.280
2016	750.588	376.243	374.345
2015	728.949	364.236	364.713
2014	724.268	361.627	362.641
2013	731.452	366.011	365.441
2012	741.371	370.631	370.740
2011	714.390	356.675	357.715
2010	719.183	358.386	360.797
2009	723.507	361.422	362.085
2008	719.278	358.910	360.368
2007	715.409	356.553	358.856

Kaynak: TÜİK

Tabloda da görüleceği üzere Ordu il genelinde 2017 yılı nüfus verilerine göre 742.341 kişi yaşamakta olup nüfus bakımından en yoğun ilçe merkez ilçe olan Altınordu İlçesi’dir. Nüfus kıyıda yer alan ilçelerde yoğunlaşmakta olup bu ilçeler; doğudan batıya doğru Gülyalı, merkez ilçe olan Altınordu, Perşembe, Fatsa ve Ünye denize kıyısı olan ilçelerdir. Diğer ilçeler ise iç kesimlerde yer almaktadır (Yılmaz, 2005: 278). İlin en büyük yüzölçümüne sahip ilçesi Sivas ve Tokat illerine komşu olan ve ilin güney doğusunda yer alan Mesudiye ilçesi olmasına rağmen ilçenin nüfus yoğunluğu düşük düzeydedir.

Tablo: İlçelere Göre Ordu Nüfusu

Yıl	İlçe	İlçe Nüfusu	Erkek Nüfusu	Kadın Nüfusu	Nüfus Yüzdesi
2017	Altınordu	213.582	104.840	108.742	% 28,77
2017	Ünye	125.722	62.624	63.098	% 16,94
2017	Fatsa	117.526	59.138	58.388	% 15,83
2017	Perşembe	30.812	15.900	14.912	% 4,15
2017	Kumru	29.645	14.803	14.842	% 3,99
2017	Korgan	28.762	14.599	14.163	% 3,87
2017	Gölköy	28.728	14.480	14.248	% 3,87
2017	Aybastı	22.868	11.423	11.445	% 3,08
2017	Akkuş	22.479	11.525	10.954	% 3,03
2017	Mesudiye	17.246	8.857	8.389	% 2,32
2017	Ulubey	16.990	8.524	8.466	% 2,29
2017	İkizce	14.305	7.290	7.015	% 1,93
2017	Çatalpınar	13.410	6.639	6.771	% 1,81
2017	Gürgentepe	13.347	6.690	6.657	% 1,80
2017	Çaybaşı	12.871	6.523	6.348	% 1,73
2017	Kabataş	10.366	5.140	5.226	% 1,40
2017	Çamaş	8.118	4.090	4.028	% 1,09
2017	Gülyalı	7.813	3.881	3.932	% 1,05
2017	Kabadüz	7.751	4.095	3.656	% 1,04

Kaynak: TÜİK

Ordu’nun bugünkü nüfusunun yaş aralıklarına göre dağılımına baktığımızda 15-19, 20-24, 35-39, 50-54 yaş aralıklarında %7 üzerinde değerler göze çarpmaktadır. Tabloya bakıldığında Ordu nüfusunun aşağı yukarı %30’nu 25 yaş ve altının oluşturduğu söylenebilir.

60 yaş ve üstü nüfusun genel nüfus içerisindeki toplam ağırlığı ise %20’yi bulmamaktadır. Bu açıdan aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere Ordu nüfusunun orta yaş ve genç nüfus bakımından yoğunluk arz ettiği söylenebilir. 

Tablo: Ordu Nüfusunun Yaş Aralıklarına Göre Yüzdelikleri

Yıl	Yaş Grubu	Nüfus	Nüfus Yüzdesi
2017	0-4 Yaş	45.828	% 6,17
2017	10-14 Yaş	49.874	% 6,72
2017	15-19 Yaş	56.595	% 7,62
2017	20-24 Yaş	51.970	% 7,00
2017	25-29 Yaş	48.176	% 6,49
2017	30-34 Yaş	48.908	% 6,59
2017	35-39 Yaş	54.079	% 7,28
2017	40-44 Yaş	51.106	% 6,88
2017	45-49 Yaş	47.398	% 6,38
2017	50-54 Yaş	52.533	% 7,08
2017	55-59 Yaş	44.483	% 5,99
2017	5-9 Yaş	49.050	% 6,61
2017	60-64 Yaş	43.123	% 5,81
2017	65-69 Yaş	32.796	% 4,42
2017	70-74 Yaş	24.752	% 3,33
2017	75-79 Yaş	18.754	% 2,53
2017	80-84 Yaş	12.872	% 1,73
2017	85-89 Yaş	7.513	% 1,01
2017	90+ Yaş	2.531	% 0,34

Kaynak: TÜİK

Ordu’nun göçle ilgili verilerine bakıldığında il ciddi anlamda bir taraftan göç alan diğer yandan da göç veren bir yerdir. 2008 yılında Ordu toplamda 217.500 kişi göç almış, aynı dönemde toplamda 246.100 kişi de göç vermiştir.

7 yıl içerisinde toplamda aradaki fark ise 28.600 kişidir ki bu rakam Anadolu’nun bir başka coğrafyasında küçük çaplı bir ile tekabül etmektedir. Bu rakamlar Ordu’nun nüfus değişimi bakımından oldukça dinamik bir yapı arz ettiğini ortaya koymaktadır.

Aşağıdaki tabloda Ordu’nun yıllara göre izlediği göç seyri gösterilmiştir. Buna göre en büyük hareketlilik 21.645 kişilik farkla 2012 yılında gerçekleşmiş, 48.240 kişi Ordu’ya göçerken aynı yıl 26 595 kişi Ordu’dan göç etmiştir. Ordu genelinde sebebi eğitim, sağlık ve istihdam gibi kritik alanlar olan daimî göçler yanında, sebebi arıcılık, hayvancılık, yaylacılık ve inşaat işçiliği gibi alanlar olan mevsimlik göç olgusu da Ordu’da gözlemlenmektedir. 

Tablo: Ordu İlinin Aldığı ve Verdiği Göç

Yıl	Aldığı Göç	Verdiği Göç	Göç Farkı
2014	28.555	39.937	-11.382
2013	30.792	46.332	-15.540
2012	48.240	26.595	21.645
2011	23.963	34.472	-10.509
2010	27.896	36.241	-8.345
2009	30.335	31.296	-961
2008	27.719	31.458	-3.739

Kaynak: TÜİK

Ekonomik Yapı

Sanayi

Ordu, tarım ağırlıklı bir ekonomiye sahip olup sanayi yönünden yeterince gelişememiştir. İl ekonomisinde sanayi sektörü tarım ve hizmet sektörlerine oranla küçük bir paya sahiptir (Yatırım Destek-Tanıtım Stratejisi, 2016). Tarım sektörünün büyük ölçüde fındık üretimine dayalı olmasına bağlı olarak Ordu’da gıda sanayi yatırımlarının çoğu fındık kırma, işleme ve fındık mamulleri üretimine yöneliktir.

Ordu ili genelinde 2015 yılı aralık ayı sonu itibarıyla 577 adet sanayi sicil belgeli iş yerinde 14.815 kişi istihdam edilmektedir. Sanayide çalışanların %36’sı gıda ürünleri imalatı sektöründe, %25’i tekstil ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir (Yatırım Destek-Tanıtım Stratejisi, 2016).  

İl ekonomisinde sanayi sektörü, tarım ve hizmet sektörlerine oranla daha küçük bir paya sahiptir ve sanayi sektörüne yönelik özel sektör yatırımları da gıda ürünleri imalatı, orman ürünleri ve mobilya sanayi, hazır giyim imalatı, madencilik ve toprağa dayalı sanayi, çimento ve hazır beton imalatı sektörlerinde yoğunlaşmıştır.  Tarım sektörünün büyük ölçüde fındık üretimine dayalı olmasına bağlı olarak Ordu’da gıda sanayi yatırımlarının çoğu fındık kırma, işleme ve fındık mamulleri üretimine yöneliktir (www.doka.org.tr).

Ordu ilinde 2’si faaliyette (Ordu OSB ve Fatsa OSB) ve 2’si (Ordu 2. OSB ve Ünye OSB) yapım aşamasında olmak üzere toplam 4 adet OSB bulunmaktadır. Fındık sezonunda, OSB’de bulunan 14 fındık kırma fabrikasının tam kapasite ile çalışmasından dolayı istihdam sayısı 4 bine ulaşmaktadır.

Başka bir kurumun verilerine göre, (SGK) Ordu ili genelinde 2015 yılı aralık ayı sonu itibari ile imalat sanayi alanında faaliyet gösteren firma sayısı 1377 ve bu alanda istihdam ise 15.547 kişidir. İstihdam açısından bakıldığında ise hazır giyim imalatı alanında 80 firmada 5236 kişi ve gıda ürünleri imalatı alanında ise 451 firmada 4602 kişinin istihdam edilmektedir (www.doka.org.tr). Bu tabloya göre Ordu ekonomisinde hazır giyim sektörü de ciddi bir yer teşkil etmektedir.

Hizmet Sektörü ve Turizm

Hizmetler sektörünün ekonomideki ağırlığı bir refah kriteri olarak değerlendirilmektedir. Ordu ilinde hizmet sektöründe ekonomik ve sosyal gelişmelere bağlı olarak önem kazanan alanlar ise haberleşme hizmetleri (çağrı merkezleri), müteahhitlik ve ilgili mühendislik hizmetleri, eğitim hizmetleri, sağlık-sosyal hizmetler ve turizm-seyahat hizmetleri konularıdır (www.doka.org.tr).

Hizmetler sektöründe Ordu ilinde en öne çıkan alt sektör turizmdir. 2011-2015 döneminde %125 olarak gerçekleşen turist sayısındaki artış oranı, sektörün büyümesini de tetiklemiştir. Ordu ili hem tesise geliş, hem de konaklama istatistiklerindeki artış oranı bakımından bölgesinde ve Türkiye genelinden daha iyi bir performans sergilemektedir (www.doka.org.tr).  Özellikle son yıllarda yapılan yoğun tanıtım faaliyetleri yıllık yaklaşık 500.000 ziyaretçi rakamına ulaşılmasındaki en önemli etken olarak gözükmektedir.

2016 Yılında Ordu’ya 50.046 yabancı, 552.420 yerli turist ziyarette bulunmuştur. Aşağıdaki tabloda detayları görülmektedir:

Tablo: Ordu İlinin Turizm İstatistikleri

2016 yılı istatistiki bilgi
SIRA NO	ZİYARET NOKTALARI	YERLİ	YABANCI	TOPLAM
1	Turizm Danışma Bürosuna Gelen Turist Sayısı	257	80	337
2	Müzeyi Ziyaret Eden Turist Sayısı	14.348	93	14.441
3	Turizm İşletmesi Belgeli Tesislerde Konaklayanlar	465.818	48.292	514.110
4	Belediye Belgeli Tesislerde Konaklayanlar	63.629	1.270	64.899
5	Yason Kilisesini Ziyaret Eden Turist Sayısı	8.161	240	8.401
6	Deniz Hudut Kapısı Giriş Sayısı	207	71	278
	GENEL TOPLAM	552.420	50.046	602.466

Kaynak: Ordu İl, Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü

Doğu Karadeniz Bölgesinin kapısı konumundaki Ordu ili, doğa güzellikleri, bitki örtüsü, mavi ve yeşilin kucaklaştığı kıyıları, koy ve kumsalları, hemen kıyı şeridinden başlayan dağları, yükseltilerindeki uçsuz bucaksız ve birbirinden güzel yaylaları ile tarihin yanı sıra kültür ve doğa turizminde de geleceği parlak bir şehirdir.  100 km’lik kıyı şeridi bulunan Ordu ili’nin 60 km’lik kıyı bölümü kumsallardan oluşmaktadır. Bu özelliği ile diğer Karadeniz illerinden farklı bir yapıya sahiptir. Yörenin dağlar ve ormanlar ile kaplı olması, zengin florası ve sükûneti ziyaretçiler için çekici bir özellik olarak kabul edilmektedir. Ordu ilinin sosyal ve kültürel yapısı, turizmin gelişmesi için de oldukça uygundur (Ordu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü). Henüz doğallığını koruyan ve diğer illere göre bozulmamış kıyılarrı, güçlü bir deniz turizmi potansiyeli oluşturmaktadır.

Zengin turizm potansiyeline sahip Ordu’da kıyı turizmi, yayla turizmi, trekking, yamaç paraşütü gibi etkinliklere imkân sağlayacak unsurlar mevcuttur.

Tüm doğal güzellikleri sinesinde barındıran, yeşil ile mavinin kucaklaştığı Ordu ili, turizm alanında kendine özgü bir yer ve değer taşır. Bu değerini hiç şüphesiz yazın oldukça sakin, kış aylarında oldukça köpüklü dalgalarıyla hırçınlaşan, Karadeniz’e, kıyılarına, yayla ve ormanlarına borçludur. Ordu ili geliştirilmesi halinde deniz-günes turizmine en fazla imkân sunan bir sahil şeridine sahiptir. Ordu birbirinden güzel yaylaları ile meşhur bir ildir. Yüksek ilçelerin tamamında bir ve birden fazla yayla vardır. Yaylaların 6 tanesi “Turizm Merkezi” olarak ilan edilmiştir. Yayla şenlikleri, yayladaki doğal yaşam, yayla kültürü ve bozulmamış doğada yaşamak, yaylada yaşamayan ya da yayla yaşamını bilmeyen insanların ilgisini çekmiş ve bu yaşama tarzına katılmalarını sağlamıştır. İnsanların bu merakı akabinde de yayla turizmi kavramını ortaya çıkarmıştır (Oral, 2010).

Tarım

Ordu ilinin temel geçim kaynağı tarımdır. Ordu ili ekonomik yapısında tarım sektörü yaklaşık %85’lik bir payla önemli bir yere sahiptir. İlin ekonomisi ana ürün olan fındık üretimine dayalıdır. Fındık, Ordu için alternatifi olmayan ürünüdür. Ülkemiz fındık üretiminin %30'u Ordu’da gerçekleşmektedir. Yaklaşık 110.000 fındık üreticisi 227.000 hektar alanda fındık üretimi yapmakta, yıllara göre değişmekle beraber ilde 150.000-180.000 ton fındık üretimi yapılmaktadır. (Çamoğlu ve Diğerleri, 2011) Ordu ili bu ortalamayla da Türkiye’ de 1. sırada yer almaktadır.

İlin topraklarının %38’i tarım, %30’u orman, %7’si çayır-mera, %25’i ise yerleşim alanı ve tarım dışı arazidir. İlde tarımsal işletmelerin %71,5’inde bitkisel üretim ile birlikte hayvancılık yapılmakta, %28,5’inde ise sadece bitkisel üretim yapılmaktadır. Fındık üretiminde yıllara göre yaşanan dalgalanmalar ve fiyat istikrarsızlıkları üreticileri değişik ürün arayışlarına yönlendirmiş, Kivi meyvesinin Ordu’nun iklim şartlarına uygun olması ve dekara verimin fındıktan oldukça yüksek olması nedeniyle kivi üretimi hızla artmaktadır. Ordu kivi yetiştiriciliğinde yaklaşık 2500 dekar alan ve 5.148 ton üretimle Yalova'dan sonra ikinci sıradadır. Yine su ürünleri yetiştiriciliği ve avcılığı da ciddi ticari potansiyeli olan bir tarımsal varlıklardır (Ordu İli Doğa Turzimi Master Planı, 2012). Diğer taraftan hayvancılık ta ülkemiz için olduğu gibi Ordu için de tarımın vazgeçilmez bir koludur.

İldeki arazinin ürün guruplarına göre dağılımı; 214.052 ha (%70,7) fındık, 32.147 ha (%10,7) meyvelik, 17.382 ha (%5,4) mısır, 8.800 ha (%3) patates, 21.000 ha (%7) buğday-arpa, 1.758 ha (% 0,7) yem bitkileri ve 7.579 ha (% 2,5) diğer ürünler yetiştirilmektedir.

İl Nüfusu 731.452 Kişi olan Ordu’nun toplam yüzölçümü: 5.952.000 dekardır. Bu toplam alanın %42’si tarım alanlarından oluşmakta, 2015 rakamlarıyla bu alan 2.552.973 da olarak ifade edilmektedir. Yine 2015 rakamlarıyla il genelinde ÇKS’ye kayıtlı Çiftçi Sayısı 119.587 kişi olup ÇKS’ye kayıtlı arazi varlığı ise 1.867.832 dekardır.

Bitkisel üretime, özellikle de tarla ürünleriyle ilgili rakamlara bakacak olursak aşağıdaki tablodan da görüleceği gibi en çok üretim 2002 ve 2015 yıllarında patates ve dane mısır olarak gerçekleşmiştir. Ancak tarımsal üretime ilişkin rakamların 13 yıllık süreç içerisinde ciddi şekilde düşmüş olduğu görülmektedir. Mesela 2002 yılında 121.458 ton olan patates üretimi 2015 yılına gelindiğinde 25.753 olarak gerçekleşmiştir.

Tablo: Tarla Ürünleri Verileri

Ürün Adı (ilk 5 ürün)	2002 üretim (ton)		2015 üretim(ton)
Patates		121.458	25.753
Mısır (Hasıl-ilajlık)		50.172	7.426
Mısır (Dane)		60.167	6.450
Buğday		12.657	2.561
Yeşil Ot		3.260	2.429

Meyve yetiştiriciliğinde ise 2002 ile 2015 arasında yaşanan iki önemli gelişmeden birisi kivi üretiminin 30-40 kat artarak yıllık 6.263 tona ulaşmış olması, diğer gelişme ise elma ve armut üretimindeki düşüştür. Fındık üretimi 170 bin tonlardan 200 bin tonlara ulaşmışken elma ve armut gibi meyvelerdeki üretim düşüşü göç yoluyla bağ-bahçenin terki ve bakımsızlığı ile açıklanabilir.

Diğer taraftan ceviz yetiştiriciliğindeki artış ise cevizin bir ekonomik faaliyet veya bir kazanç alanı olarak değerlendirilip yeni fidan ekimleriyle ilgili olabileceği gözlemlenmektedir. Buradan anlaşılan odur ki şu an atadan deden devraldığı arazilerde evvelden kalan ağaçlara ek olarak çiftçiler cevizin gelir getirici etkisini keşfederek bu alan yönelmişlerdir.

Tablo: Meyvecilik Verileri

Ürün Adı (ilk 5 ürün)	2002 üretim (ton)	2015 üretim(ton)
Fındık	170.011		200.938
Elma	9.345		6.534
Kivi	261		6.263
Armut	4.623		3.531
Ceviz	2.878		3.151

Aşağıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere 2002 ile 2015 yılları arasında lahana ve hıyar üretimindeki azalışı saymazsak ciddi bir düşüş ya da artış olmamıştır. Bölge tarafından severek tüketilen lahanadaki üretim azalışı özellikle kırsaldaki insanların toprakla ilgilerinin azalmış olması ve göçten dolayı ekim dikim faaliyetlerinin azalmasıyla açıklanabilir. Köy ekonomilerinin ciddi şekilde zayıfladığı günümüzde belli bir gelire sahip olan insanların ekip dikmek yerine hazır tüketime yöneldikleri gözlemlenmektedir.

Tablo: Sebze Üretim Verileri

Ürün Adı (ilk 5 ürün)	2002 üretim (ton)	2015 üretim(ton)
Lahana	8.297	5.004
Fasulye	2.467	2.914
Domates	2.106	2.482
Hıyar	4.664	1.651
Marul	596	447

Ordu’da tarıma dayalı sanayi işletmelerin yoğunlaştığı sektörler unlu mamüller, ekmek, süt ürünleri, pastacılık, arıcılık, hazır yemek olarak tespit edilmiştir. Aşağıdaki tabloda dağılımları görülmektedir.

Tablo: Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayi

Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayi
KONU	SAYI	KONU	SAYI
Süt ve Süt Ürünleri	14	Ekmek ve ekmek çeşitleri üretimi	386
Et ve Et Ürünleri	7	Makarna ve İrmik Üretimi	-
Su Ürünleri İşleme	3	Yumurta Paketleme	10
Meyve-Sebze işleme- paketleme	2	Dondurulmuş Gıda	1
Hububat ve Bakliyat Üretimi	2	Hazır Yemek, Tabldot Yemek	33
Katı ve Sıvı Bitkisel Yağ	1	Hazır çorba ve bulyon, puding, toz karışımlar, mayonez, sos vb	1
Şeker Üretimi (paketleme hariç)	-	Kuruyemiş ve Çerezler	32
Zeytinyağı	-	Baharat İşleme	-
Konserve ve Salça	1	Alkolsüz İçecekler	2
Fermente ve salamura ürün üretimi	1	Alkollü İçecekler	-
Pastacılık Ürünleri Üretimi	66	Bal, polen, arı sütü ve temel petek üretimi ve ambalajlama	25
Nişasta ve Nişasta mamulleri	-	Gıda Katkı ve Aroma Maddeleri	-
Bisküvi, Çikolata, Kakaolu ve Benzeri Ürünler	7	Gıda ile Temas Eden Maddeler	6
Un üretimi	6	Yem	9
Unlu mamuller üretimi	88	Diğer	67

Tablo: Ordu İli Bitkisel Üretim Miktarları (Ton)

Ürünler	2005	2006	2007
Fındık	170.100	188.060	173.360
Mısır	45.900	20.632	37.505
Patates	49.438	41.933	48.570
Diğer Meyveler	26.292	20.329	25.000
Diğer Tarla Ürünleri	35.419	38.337	30.000
Çeşitli Sebzeler	35.624	20.831	15.000

Kaynak: Ordu Tarım İl Müdürlüğü, 2008

Fındık, halkın geçimini sağlamasında önemli bir yer tutar. Fındık konusu, Türk halk kültüründe en çok işlenen konulardandır. Bu nedenle fındık yetiştirilen yörelerimizde, fındıkla ilgili manilerden fındığın halk hekimliğine kadar birçok sahaya malzeme olduğu ürünlere rastlamaktayız (Duman, 2008).

Buna ek olarak ekonomik bir değer olan findık ürününe bağlı olarak insanların gerçekleştirebildikleri pek çok sosyal faydalar bulunmaktadır. Mesela düğün merasimlerinin yapılabilmesi belli bir ekonomik güç gerektiğinden özellikle eski dönemlerde düğün törenleri genellikle fındık hasat mevsiminde n sonra yapılmaktaydı.

Dolayısıyla fındık sadece ekonomik değeri olan bir ürün değil aynı zamanda sosyal ve kültürel tarafları da bulunan bir üründür. Ancak biz bu bölümde öncelikle fındığın ekonomik açıdan ne anlam ifade ettiğine değinmeye çalışacağız. 

Günümüzde Türkiye’nin 33 ilinde fındık üretimi yapılmaktadır. Türkiye’de fındık üretiminin yoğunlaştığı bölge Karadeniz olup, Giresun ve Ordu illeri en önemli üretim alanıdır.

Ordu, Giresun, Trabzon ve Samsun’un toplam fındık üretimi alanı içerisindeki payı %81 ve bu illerin toplam fındık işletme sayısı içerisindeki payı ise %77’dir. Hükümetin 14 Temmuz 2009’de açıkladığı Yeni Fındık Stratejisine göre fındık üretimin alanlarında sınırlandırmalar yapılması planlanmaktadır.

Buna göre eğimi %6’dan fazla 3. sınıf tarım arazileri ile 750 m rakıma kadar olan alanlarının bulunduğu 13 ilde (Artvin, Rize, Trabzon, Ordu, Sinop, Giresun, Samsun, Kastamonu, Zonguldak, Sakarya, Kocaeli, Düzce ve Bartın) üretime izin verilecektir.

Tablo: İllere Göre Yıllar İtibariyle Fındık Üretim Alanları ve İşletme Sayısı İller

				Fındık Toplam Alanı (da)					İşletme Sayısı					Ortalama İşletme Genişliği (da)
2004	2005		2006			2007		2004		2005		2006			2007		2007
Artvin		121.239	126.148		128.628		131.978		6.436		7.134		6.874			7.900		16,71
Bolu		11.029	10.416		11.782		11.808		941		1.068		1.107			1.088		10,85
Düzce		414.746	384.520		395.678		370.609		20.671		19.554		18.590			18.012		20,58
Giresun		1.040.395	944.062		973.095		943.789		52.596		49.449		47.864			46.805		20,16
Kastamonu		69.214	69.975		66.481		61.240		6.533		6.426		6.090			5.548		11,04
Kocaeli		84.457	77.450		75.559		61.622		5.396		4.871		4.846			4.414		13,96
Ordu		2.123.509	2.042.600		2.027.279		1.688.950		87.397		83.493		82.677			81.423		20,74
Rize		36.149	36.561		35.807		33.441		3.730		3.761		3.590			3.699		9,04
Sakarya		345.141	292.447		302.754		304.520		17.593		15.976		16.557			16.749		18,18
Samsun		742.168	717.933		748.365		719.967		29.685		29.035		29.905			29.175		24,68
Sinop		18.937	19.346		19.598		19.349		2.671		2.543		2.430			2.359		8,20
Trabzon		518.722	482.996		453.034		396.646		41.110		37.518		35.146			31.017		2,79
Toplam		5.525.706	5.292.420		5.238.060		5.016.931		274.759		260.828		255.676			247.273		0,29

 

Yukarıda da belirttiğimiz gibi Ordu ilinin ekonomik yapısını belirleyen ve yönlendiren temel tarım ürünü fındıktır. Türkiye fındık üretiminin %33,7’si Ordu’dan sağlanmaktadır ki Ordu halkının %70’inin gelir kaynağı da fındıktır. Yani fındık Ordu ili için sadece bir tarım ürünü değil aynı zamanda milli bir varlıktır.

Ordu’nun Yeni Gözdesi: Kivi

Ordu’da üretilen tarım ürünlerinden kivi de son 10 yılda üretimi katlanarak büyüyen ve ticarete konu olan başlıca tarım ürünlerinden birisi haline gelmiştir. 2012 yılı itibariyle Ordu’da 2.645 dekar alanda 6.707 ton kivi üretilmiştir. Burada dikkat çeken nokta, Ordu’daki dekar başına verimliliğin ortalama 2.500 kg olmasıdır. Ordu bu verimlilik ortalamasıyla Türkiye, Dünya ve hatta en büyük kivi üreticisi olan İtalya’nın verimlilik ortalamasından bile yüksektir. Uzman görüşleri; kivi bahçelerine gerekli ve tekniğine uygun bakım yapılıp özen gösterildiği takdirde, dekar başına verimlilik 5.000 kg’a kadar yükselebilir olduğu yönündedir (Ordu Ticaret Borsası, 2014).  Yaklaşık 2.000 üretici tarafından üretim yapılmaktadır

Kivi üretimde ağaç başına ortalama verim de her yıl artmakta olup 2012 yılında 53 kg’a ulaşmıştır. Bugün Ordu ili, Türkiye kivi üretiminin yaklaşık %18’ini karşılayarak 2. sıradadır (Ordu Ticaret Borsası, 2014). Henüz meyve vermeyen ağaçlar da dikkate alındığında önümüzdeki yıllarda Ordu’nun kivi üretiminde daha da önemli bir yere geleceği yorumu yapılabilir.

Hayvancılık

Ordu’da hayvancılık, ekonomik bir faaliyet alanı olarak yeterince gelişmemiştir. İlimizin sert topografyasının ve engebeli arazi yapısının bir sonucu olarak, dar ve oldukça küçük alanlara yerleşmiş bulunan aile işletmeleri genellikle kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak az sayıda, 3-4 baş hayvan besleyebilecek imkânlara sahip bulunmaktadır.

Ordu’da son yıllarda özellikle büyükbaş hayvancılıkta ciddi bir azalış gözlemlenmektedir. Aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere 2002 yılında 153.147 olan büyükbaş sayısı 2015 yılına gelindiğinde 124.240’a gerilemiştir. Gerek göç, gerekse köy ekonomisinin gerilemesiyle büyük baş hayvancılık da yıllar içerisinde gerilemiştir.

Tablo: Büyükbaş Hayvan Sayıları

Büyükbaş Sayısı	2002 (Baş)	2015 (Baş)
Sığır (Kültür)	12.905	22.710
Sığır (Melez)	108.522	84.917
Sığır (Yerli)	30.701	15.583
Sığır Toplam	152.128	123.210
Manda	1.019	1.030
Toplam	153.147	124.240

Kaynak: Ordu Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü

Arıcılık

Fındıktan sonra Ordu’da en çok gelir getiren tarımsal kökenli ürün baldır. Ordu’nun florası arıcılık açısından zengin değildir. Ancak Türkiye florasını değerlendirerek yola çıkan Ordulu gezginci arıcılar arıcılığı, Ordu ekonomisine fındıktan sonra ikinci sırada gelir getiren bir faaliyet olarak yapmaya başlamışlar ve Ordu’yu Türkiye de bal üretiminde 1. Sıraya yerleştirmişlerdir. Ordu ilinde 455 köyde 5.000 aile tarafından toplam 487.214 adet kovanla arıcılık yapılmakta olup bu faaliyetten 11.457,65 ton bal ve 220,318 ton bal mumu elde edilmektedir. Ordu’da, gerek hayvansal üretim içerisindeki yeri bakımından gerekse pazarlanan hayvansal ürünler içerisindeki yeri bakımında bal ve balmumunun ürün değeri % 50’yi bulmaktadır. Kovan sayısı bakımından Muğla, 710.949 kovan ile Türkiye’de 1. Sırada iken Ordu Muğla ilinden 223.735 az kovana sahip olmasına rağmen Türkiye üretiminde 1. sıradadır. Yani, Türkiye’de en çok bal Ordulu arıcılar tarafından üretilmekte ve Türkiye’de ortalama olarak koloni başına bal verimi 14-15 kg iken, Ordu’da koloni başına bal verimi 5- 30 kg düzeyine çıkabilmektedir (Ordu Ticaret Borsası, 2014).

Balıkçılık

Ülke genelinde üretilen deniz ürünlerinin %43,84’ü Karadeniz Bölgesi balıkçılarca üretilmektedir. 110 km kıyı şerdi olan Ordu ili, Türkiye ve Karadeniz balıkçılığı içerisinde önemli bir yer teşkil etmektedir. Bir sahil kenti olması ve Altınordu ilçesi ile birlikte 4 ilçesinin deniz kenarında bulunması nedeniyle, balıkçılıkta İl ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Kafes balıkçığı Ordu’da sürekli gelişmekte olan bir sektördür. Kafes balıkçılığına Ordu’da Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Müdürlüğü kontrolünde ilk olarak 1991 yılında başlanmış olup, bu ilk kafeslerin kapasiteleri de, 25 ton olmuştur. Şu an 6 adet kafeste üretim yapılmakta olup bu kafeslerde toplamda yıllık 1.200-1.500 ton üretim yapılmaktadır. Ordu ili Trabzon’dan sonra Karadeniz’de yetiştiricilikte 2. sırada yer almaktadır. Günümüzde Ordu’da kültür balıkçılığı yapan işletme sayısı 36’ya ulaşmıştır. Bu işletmelerin yıllık üretimi iç sularda yaklaşık 250 ton, deniz sahasında ise 1.300 tondur. Balıkçılık gerek avcılık, gerekse ticareti açısından istihdama önemli ölçüde katkı sağlamaktadır.